علی آذرکار

دبیر کمیته فنی فناوری اطلاعات، مسئول کمیسیون استاندارد و تدوین مقررات سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران

یک. استانداردها زبان و چارچوب رایج و شناخته شده فنی و بستری برای تعامل خبرگان در حوزه‌های فنی تخصصی است. خاستگاه استانداردها در یک حوزه، نیازهای بازار و کسب‌وکار آن حوزه بوده و تکوین آن‌ها متضمن استمرار و بالندگی بازار و کسب‌وکار مرتبط است. به بیان دیگر، کثرت و فراوانی استانداردهای در یک حوزه نشانه‌ای از پویایی و بلوغ آن حوزه تلقی می‌شود.

دو. حوزه فناوری اطلاعات، به یمن پیشرفت‌های در خور توجهی که طی نیم قرن گذشته داشته، نیازمند حجم قابل توجهی از فعالیت‌های استانداردسازی بوده است. اگر چه این فعالیت‌ها از اواسط دهه 1950 میلادی توسط سازمان‌ها و نهادهای مختلفی (که اکثراً ماهیت نظامی یا دفاعی داشتند) شروع شد، ولی از سال 1987 و با شکل‌گیری کمیته‌ای مشترک بین دو نهاد معتبر استانداردسازی ISO و IEC – که نام JTC1 بر آن نهاده شد- سرعتی دو چندان یافت.

سه. ساختار JTC1 در حال حاضر یکی از بزرگترین کمیته‌های فنی مشترک ISO و IEC بوده به نحوی که حجم استانداردهای منتشر شده و در دست تدوین آن، به‌راحتی با حجم کاری چندین کمیته فنی دیگر در این دو مجموعه برابری می‌کند. دلیل این امر، پیشرفت‌ها، ابداعات و نوآوری پیاپی و مستمر در این حوزه، برجسته شدن نقش آن در اکثر ابعاد زندگی بشری و گستردگی بیش از پیش کاربری و استفاده از آن است.

چهار. استانداردها، برآمده از نیازهای جاری و آتی بازار و کسب‌وکار است. به بیان دیگر تدوین استانداردها، به شکل تلویحی شاخصی از روندهای بازار و فناوری‌ و نیز معیاری از توسعه بازار و کسب‌وکار محسوب می‌شود. بنابراین با مطالعه آن‌ها نه تنها می‌توان به درکی از روند حرکت یک حوزه از فناوری پی برد که حتی بازارهای جدیدی را برای توسعه آن نیز متصور شد.

پنج.استانداردها از حیث محتوایی بر اساس نیاز بازار و کسب‌وکار و از حیث شکلی بر اساس یک اجماع فنی شکل گرفته و پذیرفته شده و مقبولیت می‌یابند. این اجماع فنی فضای بسیار مناسبی را برای گردآوری و اعمال نظرات فنی خبرگان و متخصصین در سرتاسر دنیا فراهم می‌آورد؛ به نحوی که استاندارد حاصل، دربرگیرنده بخش عمده‌ای از نیازهای بازار و کسب‌وکاری (از منظر تمامی ذی‌نفعان) است.

شش. جامعه تخصصی فناوری اطلاعات کشور، با توجه به ظرفیت‌ها و توان بالقوه و بالفعل خود، می‌تواند و باید در فرآیند تدوین استانداردهای بین‌المللی مشارکت فعالانه داشته باشد. این مشارکت می‌تواند افق‌های جدیدی از فناوری را برای کشور باز کرده و راه را برای توسعه کسب‌وکارهای جدید مهیا کند. علاوه بر آن، یک مشارکت فعال و مستمر، می‌تواند مزایای زیر را به دنبال داشته باشد: 1) ارائه توان‌مندی‌ها، ظرفیت‌ها، و قابلیت‌های جامعه تخصصی فناوری اطلاعات ایران در سطح جهانی، 2) لحاظ کردن نیازمندی‌ها/نظرات متخصصین داخلی در فرآیند تدوین استانداردهای بین‌المللی، 3) آشنایی فعالان و خبرگان داخلی با روندهای جهانی در این حوزه‌ و ارتقای سطح دانش تخصصی آن‌ها، 4) تشویق و ترغیب جامعه کاربری به استفاده بیش از پیش از استانداردها، 5) فراهم شدن بستری برای تبادل آرای فنی و تخصصی با متخصیصن در سرتاسر جهان و ایجاد یک زبان مشترک با آنها.

هفت. «کمیته فنی فناوری اطلاعات» به عنوان ساختار معادل JTC1 در ایران چند سالی است که شکل گرفته و فعالیت‌های خود را به شکل محدودی دنبال کرده است. این کمیته نقطه تعامل همه متخصصین حوزه فناوری اطلاعات به منظور مشارکت در تدوین استانداردهای بین‌المللی این حوزه است. مشارکت خبرگان این حوزه می‌تواند به ارتقای سطح فعالیت‌های کمیته، ایجاد بستری برای ارائه توان‌مندی‌های متخصصین و خبرگان داخلی فناوری اطلاعات در سطح منطقه‌ای و بین‌المللی و در نهایت، توسعه بازار داخلی منجر شود.